یونیت هیتر یکی از تجهیزات گرمایشی پرکاربرد در فضاهای صنعتی، سالن های ورزشی، سوله ها، کارگاه ها و حتی برخی ساختمان های تجاری است. این دستگاه ها وظیفه دارند هوای گرم را به صورت یکنواخت در محیط پخش کنند و معمولاً در فصول سرد سال نقش مهمی در تأمین آسایش حرارتی دارند. اما یکی از مشکلات رایجی که کاربران و تکنسین ها با آن مواجه می شوند، ایجاد صدا یا لرزش در یونیت هیتر است.
این پدیده می تواند نشانه ای از خرابی قطعات داخلی، نصب غیراستاندارد یا حتی بی توجهی به سرویس های دوره ای باشد. نادیده گرفتن صدا و لرزش در یونیت هیتر ممکن است در ابتدا بی اهمیت به نظر برسد، اما در واقع می تواند به آسیب های جدی به موتور، یاتاقان، پروانه و حتی سازه ی نصب منجر شود. در این مقاله به صورت تخصصی و مرحله به مرحله دلایل بروز صدای زیاد یا لرزش در یونیت هیتر را بررسی می کنیم و نکاتی را برای رفع آن ارائه می دهیم.
دلایل رایج بروز صدا و لرزش در یونیت هیتر
درک صحیح از علت صدا و لرزش یونیت هیتر نیازمند شناخت عملکرد کلی دستگاه است. یونیت هیتر شامل اجزایی چون فن، موتور، یاتاقان، بدنه، اتصالات و پایه های نصب است که هر یک در صورت بروز اختلال می توانند عامل صدای غیرعادی باشند. به طور کلی، صداهای زیاد معمولاً از بخش های مکانیکی یا جریان هوا ناشی می شوند، در حالی که لرزش ها اغلب نتیجه ی نامتعادلی چرخش یا نصب نادرست هستند.
محصولات ما: یونیت هیتر آبگرم
در ادامه، رایج ترین عوامل بروز این مشکل را به صورت تخصصی بررسی می کنیم.
شل بودن اتصالات یا پایه های دستگاه
یکی از ابتدایی ترین و در عین حال شایع ترین دلایل علت صدای زیاد یا لرزش در یونیت هیتر، شل شدن پیچ ها، بست ها یا پایه های نگهدارنده دستگاه است. یونیت هیترها معمولاً به دیوار یا سقف متصل می شوند و به دلیل وزن زیاد و کارکرد مداوم فن، لرزش های خفیف در طول زمان می توانند باعث شل شدن اتصالات شوند.
وقتی پایه های نگهدارنده محکم نباشند، ارتعاش طبیعی موتور به بدنه منتقل شده و صدای فلز به فلز یا کوبش خفیفی ایجاد می شود. این صدا به مرور شدت می گیرد و ممکن است به لرزش قابل توجهی تبدیل شود. همچنین، در برخی موارد شل بودن بست های لوله ی آب گرم یا بخار نیز باعث لرزش در سیستم می شود.
برای بررسی این مورد، ابتدا باید برق دستگاه را قطع کرده و سپس تمامی پیچ ها و بست ها را کنترل کنید. استفاده از واشر فنری یا چسب رزوه برای ثابت نگه داشتن اتصالات پیشنهاد می شود. در صورتی که یونیت هیتر روی دیوار نصب شده باشد، بررسی استحکام دیوار یا نبشی های فلزی نگهدارنده نیز ضروری است.
محصولات ما: یونیت هیتر بخار
خرابی یا نامتعادلی فن و پروانه
فن، قلب تپنده ی یونیت هیتر است و هرگونه اختلال در تعادل آن می تواند منجر به صدای زیاد یا لرزش در یونیت هیتر شود. این مشکل اغلب به دو صورت بروز می کند: یکی تاب برداشتن یا شکستگی در پره های پروانه، و دیگری تجمع گردوغبار و آلودگی روی فن.
در حالت اول، نامتعادلی فیزیکی باعث می شود هنگام چرخش، نیرو به صورت ناهمگون به محور وارد شود و دستگاه شروع به لرزیدن کند. در حالت دوم، وجود گردوغبار سنگین روی یک سمت پروانه وزن نامتوازن ایجاد کرده و فن را از تعادل خارج می کند.
همچنین گاهی پروانه به قاب یا محافظ برخورد می کند که صدای تق تق یا سایشی مداوم ایجاد می کند. برای رفع این مشکل باید پروانه با دقت باز، تمیز و در صورت لزوم تعویض شود. اگر موتور فن نیز دارای تاب در محور یا شفت باشد، باید بالانس مجدد انجام گیرد.
در کارگاه ها و کارخانه ها، انباشته شدن ذرات روغن یا گرد و آلودگی صنعتی روی فن امری رایج است و در چنین مواردی، سرویس دوره ای هر شش ماه می تواند از بروز این نوع صدا و لرزش جلوگیری کند.
فرسودگی یاتاقان ها یا بلبرینگ موتور
یاتاقان ها و بلبرینگ ها در موتور وظیفه ی کاهش اصطکاک بین محور چرخش و بدنه را دارند. با گذشت زمان، روغن کاری ناکافی یا کارکرد در شرایط پرگردوغبار باعث فرسودگی این قطعات می شود. وقتی بلبرینگ ها خشک یا خراب باشند، چرخش محور به صورت نرم انجام نمی شود و در نتیجه صدای جیغ مانند یا سایشی به گوش می رسد.
این صدا اغلب با لرزش های ریز همراه است و اگر در مراحل اولیه نادیده گرفته شود، می تواند منجر به سوختن موتور شود. یکی از نشانه های واضح این خرابی، افزایش ناگهانی دما در اطراف پوسته موتور است. در چنین شرایطی، بهترین اقدام باز کردن موتور و بررسی یاتاقان هاست. تعویض بلبرینگ باید توسط تکنسین ماهر انجام شود، زیرا انتخاب نوع و سایز نادرست می تواند تعادل محور را مختل کند.
در جدول زیر خلاصه ای از علائم و راه حل های مربوط به این بخش آورده شده است:
| علائم مشاهده شده | علت احتمالی | روش رفع مشکل |
| صدای سایش یا جیغ ممتد | خرابی یا خشکی بلبرینگ | تعویض و روغن کاری بلبرینگ |
| لرزش خفیف در زمان راه اندازی | یاتاقان نامتعادل | تراز و تنظیم محور موتور |
| افزایش دمای موتور | اصطکاک بالا در بلبرینگ | سرویس و چک کردن گریس روان کار |
این جدول کمک می کند تا کاربر بتواند نوع صدا را با وضعیت قطعه مقایسه کرده و سریع تر منبع اصلی را تشخیص دهد.
نصب نادرست یا تراز نبودن دستگاه
در بسیاری از پروژه های صنعتی، نصاب ها به دلیل کمبود زمان یا نبود ابزار دقیق، دستگاه را بدون در نظر گرفتن تراز کامل نصب می کنند. همین مسئله یکی از عوامل پنهان در بروز لرزش یا صدای زیاد در یونیت هیتر است.
وقتی دستگاه تراز نباشد، مرکز ثقل آن نامتقارن شده و نیروی چرخشی موتور به یک سمت بیشتر وارد می شود. این موضوع علاوه بر تولید لرزش مداوم، باعث فرسودگی زودرس یاتاقان ها و اتصالات می شود. همچنین، نصب روی دیوارهای سبک یا سقف های کاذب بدون در نظر گرفتن بار مجاز، ارتعاش را تشدید می کند.
برای رفع این مشکل، ابتدا باید با تراز بنایی، دستگاه را در سه محور افقی، عمودی و عمق بررسی کرد. در صورت مشاهده انحراف، از شاسی فلزی با پایه های ضد لرزش یا لاستیکی استفاده کنید. برخی برندهای یونیت هیتر دارای پایه های قابل تنظیم هستند که کمک می کند دستگاه دقیقاً در موقعیت صحیح قرار گیرد.
در محیط های صنعتی که چندین یونیت هیتر به طور همزمان کار می کنند، نصب نادرست حتی یک دستگاه می تواند ارتعاش کل خط را افزایش دهد و روی عملکرد سایر واحدها نیز اثر بگذارد.
ورود اجسام خارجی به داخل فن
در محیط هایی که گردوغبار، تکه های پلاستیک یا براده های فلزی وجود دارد، احتمال ورود اجسام خارجی به داخل فن یونیت هیتر زیاد است. این وضعیت یکی از خطرناک ترین عوامل علت صدای زیاد یا لرزش در یونیت هیتر محسوب می شود.
زمانی که جسم خارجی به پره ی فن برخورد می کند، صدای کوبشی یا برخورد فلز به گوش می رسد. در برخی موارد، این جسم بین پروانه و قاب گیر کرده و باعث قفل شدن موقت فن می شود. ادامه ی کار موتور در این حالت می تواند موجب سوختن سیم پیچ یا شکستگی کامل پروانه شود.
برای پیشگیری، باید همیشه از توری یا فیلتر محافظ در قسمت مکش هوا استفاده شود. همچنین توصیه می شود به صورت ماهانه داخل محفظه ی فن بررسی و تمیز شود. در صورتی که صدای غیرعادی ناگهانی شنیده شود، باید بلافاصله دستگاه خاموش و بررسی شود تا از آسیب بیشتر جلوگیری گردد.
تکنسین ها معمولاً پس از خارج کردن جسم، بالانس چرخش را نیز بررسی می کنند زیرا حتی ضربه ی کوچک به پره ها ممکن است تعادل فن را بر هم بزند.
روش های رفع صدای زیاد در یونیت هیتر
پس از شناسایی علت صدای زیاد یا لرزش در یونیت هیتر، نوبت به اقدامات اصلاحی می رسد. رفع صدا در یونیت هیتر نه تنها به عملکرد آرام دستگاه کمک می کند بلکه از فرسودگی قطعات و اتلاف انرژی جلوگیری می نماید.
بیشتر نویزها و ارتعاشات ناشی از عوامل مکانیکی هستند که با بررسی دقیق و چند اقدام ساده قابل رفع اند. در این بخش تمام مراحل و روش های مؤثر در از بین بردن صدا و لرزش دستگاه را گام به گام توضیح می دهیم.
بررسی و محکم کردن اتصالات و پیچ ها
اولین و ساده ترین اقدام برای رفع صدای زیاد در یونیت هیتر، بررسی تمام پیچ ها، اتصالات و پایه های نگهدارنده است. بسیاری از صداهای کوبشی یا لرزش های فلزی ناشی از شل شدن جزئی پیچ های اتصال بین بدنه، پایه یا قاب موتور است. هنگام کار دستگاه، به خصوص در دور بالا، این لرزش ها تقویت می شوند و صدای تق تق یا فلز به فلز ایجاد می کنند.
برای بررسی دقیق، لازم است ابتدا برق دستگاه قطع شود. سپس با استفاده از آچار مناسب، تمام پیچ های نگهدارنده بدنه، موتور، پایه ها و قاب را سفت کنید. اگر مشاهده شد رزوه ها لق شده اند، بهتر است از چسب رزوه یا تعویض پیچ با مدل بلندتر استفاده شود تا اتصال محکم تری ایجاد گردد. همچنین در دستگاه های قدیمی که در محل مرطوب نصب شده اند، زنگ زدگی می تواند عامل شل شدن پیچ ها باشد؛ در این حالت تعویض پیچ ها بهترین گزینه است.
در یونیت هیترهای سقفی، بررسی نقاط جوش یا نبشی های فلزی نگهدارنده نیز ضروری است، زیرا ترک یا شکستگی در این بخش می تواند لرزش شدیدی تولید کند. انجام این بررسی ها هر شش ماه یک بار به کاهش صدا و افزایش عمر مفید سیستم کمک قابل توجهی می کند.
سرویس فن و تعویض یاتاقان ها در صورت نیاز
برای رفع صدای زیاد یونیت هیتر می توان فن را سرویس کرده و پاتاقان ها را تعویض نمود. فن و یاتاقان ها از حیاتی ترین اجزای مکانیکی یونیت هیتر هستند و هرگونه نقص در آن ها مستقیماً به لرزش و صدای زیاد منجر می شود. در بسیاری از موارد، تنها با سرویس کامل فن و گریس کاری یاتاقان ها می توان مشکل صدا را برطرف کرد. اگر بلبرینگ ها خشک شده باشند یا به مرور زمان دچار فرسایش شوند، صدای جیغ مانند یا سایشی تولید می کنند که با افزایش دور موتور شدت می گیرد.
برای سرویس فن، باید ابتدا قاب محافظ و پروانه باز شوند. سپس محور و بلبرینگ با گریس مقاوم در برابر حرارت روان کاری شوند. در صورت مشاهده ی هرگونه لقی یا شکستگی، تعویض یاتاقان ضروری است. استفاده از بلبرینگ های اصلی با شماره فنی مشابه موتور اهمیت زیادی دارد، زیرا نمونه های غیراستاندارد تعادل محور را برهم می زنند.
در حین سرویس، بهتر است تیغه های فن نیز کاملاً تمیز و در صورت تاب برداشتگی اصلاح یا تعویض شوند. در برخی موارد نامتعادلی جزئی پروانه با بالانس مجدد توسط دستگاه مخصوص برطرف می شود. انجام این سرویس به صورت سالیانه یا هم زمان با شروع فصل سرما توصیه می شود تا از عملکرد بی صدا و نرم دستگاه اطمینان حاصل گردد.
تمیز کردن داخل یونیت هیتر از گرد و غبار و اجسام خارجی
تجمع گردوغبار یا ورود اجسام خارجی یکی از مهم ترین دلایل صدای غیرعادی در یونیت هیتر است. محیط های صنعتی یا کارگاه هایی که در آن ها براده، چوب یا ذرات چربی وجود دارد، بیش از دیگر مکان ها مستعد این مشکل هستند. با گذشت زمان، لایه ای از گردوغبار روی پره های فن، موتور و کویل ها می نشیند که وزن نامتعادلی ایجاد کرده و باعث لرزش می شود.
برای تمیز کردن، ابتدا باید برق دستگاه قطع و قاب بیرونی باز شود. سپس با استفاده از دمنده ی هوا یا برس نرم، گردوغبار از سطح پره ها و موتور پاک گردد. اگر آلودگی چرب یا دوده وجود دارد، می توان از محلول شوینده ی ملایم استفاده کرد، اما باید از نفوذ رطوبت به سیم پیچ ها جلوگیری شود.
در برخی موارد نیز اجسام خارجی مانند پیچ، تکه های فوم یا حتی برگ خشک در مسیر مکش گیر کرده و باعث صدای کوبشی می شوند.
حذف این اجسام بلافاصله پس از شنیدن صدای غیرعادی اهمیت زیادی دارد، زیرا ادامه ی کار ممکن است باعث شکستن تیغه ی فن یا سوختن موتور شود. تمیز کردن منظم دستگاه نه تنها به رفع صدای زیاد کمک می کند، بلکه بازده حرارتی یونیت هیتر را نیز افزایش می دهد و جریان هوای گرم یکنواخت تر خواهد بود.
نصب ضربه گیر یا لرزه گیر در محل نصب
اگر تمامی قطعات داخلی دستگاه سالم باشند ولی هنوز لرزش و صدای غیرعادی احساس شود، مشکل به احتمال زیاد از نحوه ی نصب یا انتقال ارتعاش به سازه است. در چنین شرایطی، نصب لرزه گیر یا پایه ی لاستیکی بهترین روش کاهش صداست.
لرزه گیرها معمولاً از جنس لاستیک فشرده یا سیلیکون صنعتی ساخته می شوند و بین پایه ی یونیت هیتر و سطح نصب (دیوار یا سقف) قرار می گیرند. این قطعات مانند یک لایه ی جذب کننده ی انرژی عمل کرده و از انتقال ارتعاشات موتور به بدنه جلوگیری می کنند. در مدل های بزرگ تر، از لرزه گیر فنری یا پدهای ضد ارتعاش نیز استفاده می شود که مخصوص فضاهای صنعتی هستند.
در نصب سقفی، به کارگیری کابل های مهار استاندارد با بست فلزی و فاصله ی مناسب از دیوار اهمیت زیادی دارد. در مقابل، برای نصب دیواری بهتر است از شاسی فلزی با ضخامت بالا و پیچ های رول بولت استفاده شود تا پایه ها تحمل وزن و لرزش را داشته باشند. رعایت این اصول باعث می شود صدای مکانیکی به حداقل برسد و عملکرد دستگاه کاملاً پایدار بماند.
پیشگیری از ایجاد لرزش و صدای غیرعادی
پیشگیری همیشه ساده تر و کم هزینه تر از تعمیر است. برای جلوگیری از بروز صدای زیاد یا لرزش در یونیت هیتر باید یک برنامه ی نگهداری منظم تدوین شود. این برنامه شامل بازرسی فصلی، تمیز کردن فن و کویل ها، بررسی بلبرینگ ها، کنترل اتصالات و تست عملکرد موتور است.
سرویس کاران حرفه ای معمولاً در هر سرویس، وضعیت صدای موتور را با دستگاه صدا سنج یا لمس بدنه بررسی می کنند تا هرگونه تغییر غیرعادی در ارتعاش را سریع تشخیص دهند. استفاده از قطعات یدکی اصلی، روغن کاری به موقع و رعایت دستورالعمل های کارخانه سازنده نیز از مهم ترین اصول پیشگیری است.
همچنین باید توجه داشت که محل نصب نقش مهمی در دوام و بی صدایی یونیت هیتر دارد. انتخاب دیوار یا سقفی مستحکم، تراز دقیق، و فاصله ی کافی از موانع یا گوشه های بسته باعث گردش هوای بهتر و کاهش فشار بر فن می شود. در نهایت، آموزش کاربران برای خاموش کردن دستگاه هنگام شنیدن صداهای غیرعادی و گزارش سریع آن به تکنسین می تواند از خرابی های بزرگ تر جلوگیری کند.
سخن پایانی
یونیت هیتر دستگاهی حیاتی در سیستم های گرمایشی است و عملکرد بی صدا و پایدار آن، نشانه ی سلامت فنی کل مجموعه محسوب می شود. همان طور که دیدیم، علت صدای زیاد یا لرزش در یونیت هیتر می تواند از عوامل ساده ای مانند شل بودن پیچ ها گرفته تا مشکلات پیچیده ای مانند خرابی بلبرینگ یا نصب غیراستاندارد باشد.
رفع این مشکلات نیازمند دقت، سرویس دوره ای منظم و رعایت اصول نصب است. هرچه دستگاه دیرتر بررسی شود، احتمال آسیب به موتور و اجزای داخلی بیشتر می شود. بنابراین پیشنهاد می شود همواره پیش از آغاز فصل سرما، یونیت هیتر به طور کامل بازبینی، تمیز و روان کاری شود. استفاده از لرزه گیر، تراز دقیق و قطعات باکیفیت، کلید رسیدن به عملکردی بی صدا و عمر طولانی دستگاه است.
اگر به دنبال آرامش، بازده بالا و ایمنی بیشتر در سیستم گرمایشی خود هستید، رسیدگی به صدا و لرزش یونیت هیتر را هرگز به تعویق نیندازید .این جزئیات کوچک، تفاوت بزرگی در عمر مفید و کارایی دستگاه ایجاد می کند.
سوالات متداول درباره صدا و لرزش در یونیت هیتر
- اگر پس از سرویس کامل، یونیت هیتر هنوز صدا دارد چه باید کرد؟
در چنین شرایطی احتمال دارد یکی از قطعات داخلی مانند محور موتور تاب برداشته باشد یا تراز کلی دستگاه درست نباشد. باید از تراز بنایی استفاده و در صورت نیاز موتور مجدداً بالانس شود. در صورت تداوم، بهتر است موتور برای بررسی دقیق به کارگاه تخصصی ارسال شود. - آیا نصب لرزه گیر برای همه ی مدل های یونیت هیتر ضروری است؟
در بیشتر موارد بله، زیرا لرزه گیرها حتی در دستگاه های کوچک نیز از انتقال صدای مکانیکی به سازه جلوگیری می کنند. به ویژه در یونیت هیترهای سقفی یا نصب شده در محیط های فلزی، استفاده از پد ضد ارتعاش بسیار مؤثر است. - هر چند وقت یک بار باید یونیت هیتر سرویس شود تا صدا ندهد؟
به طور معمول سرویس کامل هر شش ماه یک بار کافی است، اما در محیط های پرگردوغبار یا صنعتی، بازبینی فصلی (هر سه ماه یک بار) توصیه می شود. تمیزکردن فن و بررسی بلبرینگ ها مهم ترین بخش این سرویس دوره ای است.
