تهویه مطبوع بیمارستانی یکی از حیاتیترین بخشهای طراحی و مدیریت مراکز درمانی است. بیمارستانها محیطهایی هستند که به دلیل تراکم بیماران، حساسیتهای بهداشتی و حضور عوامل بیماریزا، نیاز به شرایط کنترلشده دارند. کیفیت هوای داخلی (IAQ) در بیمارستان تأثیر مستقیمی بر سلامت بیماران، کارکنان و حتی همراهان دارد. به همین دلیل، انتخاب، طراحی و نگهداری سیستم تهویه مطبوع بیمارستانی نقشی اساسی در کاهش آلودگیهای هوا، جلوگیری از انتقال عفونت و ایجاد محیطی ایمن و سالم ایفا میکند.
استانداردهای طراحی سیستم تهویه بیمارستانی
طراحی سیستم تهویه بیمارستانی باید مطابق با استانداردهای بینالمللی مانند ASHRAE 170 و ASHE انجام شود. این استانداردها شامل الزامات مربوط به تعداد تعویض هوا در ساعت (ACH)، فشار مثبت و منفی در بخشهای مختلف، استفاده از فیلترهای چندمرحلهای و کنترل دما و رطوبت هستند. به عنوان مثال، در اتاق عمل فشار مثبت نسبت به محیط بیرونی ضروری است، در حالی که در اتاق بیماران مبتلا به بیماریهای عفونی باید فشار منفی حفظ شود تا آلودگی به بیرون منتقل نشود. رعایت این استانداردها تضمینکننده محیطی استریل و مطمئن برای بیماران است.
نقش تهویه مناسب در کنترل آلودگی هوا
بیمارستانها محل تجمع عوامل میکروبی و بیماریزا هستند. سیستم تهویه مناسب، با فیلتر کردن ذرات معلق، ویروسها و باکتریها، به طور قابلتوجهی خطر انتقال بیماریهای تنفسی را کاهش میدهد. استفاده از فیلترهای HEPA و ULPA میتواند تا ۹۹.۹۷ درصد از ذرات ریز را از هوا حذف کند. علاوه بر این، کنترل فشار هوا بین بخشهای مختلف، مانع از انتقال آلودگی از بخشهای پرخطر به بخشهای حساس میشود. تهویه مناسب نه تنها کیفیت هوای داخلی را بهبود میبخشد، بلکه باعث کاهش بوی نامطبوع و افزایش آسایش بیماران و کادر درمان نیز میگردد.
تهویه بیمارستان در اتاق عمل؛ قوانین و چالشها
اتاق عمل از حساسترین فضاهای بیمارستانی است که کوچکترین خطا در تهویه میتواند منجر به عفونتهای جدی شود. در این فضا باید تعداد تعویض هوا در ساعت بسیار بالا باشد (معمولاً ۲۰ بار در ساعت یا بیشتر). همچنین استفاده از جریان هوای لامینار (Laminar Flow) با فیلترهای HEPA برای تأمین هوای کاملاً استریل الزامی است. یکی از چالشهای اصلی، جلوگیری از ایجاد گردابههای هوا است که میتواند منجر به پخش آلودگی شود. طراحی صحیح کانالها، دریچهها و فشار مثبت در اتاق عمل از مهمترین الزامات تهویه در این بخش محسوب میشود.
بیشتر بخوانید: آشنایی با انواع سیستم تهویه مطبوع بیمارستانی
عملکرد سیستم تهویه در بخشهای بیماران آسیبپذیر (مثل ICU)
بخشهای ویژه مانند ICU، CCU و NICU نیازمند شرایط تهویهای ویژه هستند. بیماران این بخشها به دلیل ضعف سیستم ایمنی، بسیار حساس به آلودگیهای هوا هستند. در این بخشها، کنترل دقیق دما (بین ۲۲ تا ۲۶ درجه)، رطوبت نسبی (۳۰ تا ۶۰ درصد) و استفاده از فیلترهای قوی الزامی است. علاوه بر این، نرخ تعویض هوا باید به اندازهای باشد که هیچگونه تجمع آلودگی رخ ندهد. ایجاد فشار مثبت در ICU کمک میکند تا آلودگی از بیرون وارد این بخش نشود و سلامت بیماران حفظ شود.
نکات نگهداری و بهینهسازی سیستم تهویه بیمارستانی
حتی بهترین سیستم تهویه بدون نگهداری منظم کارایی خود را از دست میدهد. تعویض دورهای فیلترها، شستشوی کویلها، بررسی عملکرد فنها و کالیبراسیون سنسورها از اقدامات ضروری هستند. همچنین استفاده از سیستمهای مدیریت هوشمند ساختمان (BEMS) به مدیران بیمارستان کمک میکند تا مصرف انرژی را بهینه کنند و عملکرد سیستم را در شرایط استاندارد نگه دارند. اجرای سرویسهای پیشگیرانه (PM) به جای تعمیرات اضطراری، هزینهها را کاهش داده و امنیت بیماران را افزایش میدهد.
جمعبندی
تهویه مطبوع بیمارستانی تنها یک تجهیز فنی نیست، بلکه ستون فقرات سلامت در مراکز درمانی محسوب میشود. رعایت استانداردهای طراحی، انتخاب تجهیزات مناسب و اجرای نگهداری منظم، میتواند مانع از انتقال بیماریها شده و محیطی سالمتر برای بیماران و کارکنان ایجاد کند. سرمایهگذاری در تهویه مطبوع بیمارستانی، سرمایهگذاری مستقیم بر سلامت جامعه است.
سوالات متداول
- سیستم تهویه بیمارستانی چه تفاوتی با تهویه معمولی دارد؟
سیستمهای بیمارستانی شامل استانداردهای سختگیرانهتر، فیلترهای چندلایه و کنترل فشار مثبت و منفی هستند. - آیا همه بخشهای بیمارستان به فشار مثبت نیاز دارند؟
خیر، بخشهایی مثل اتاق عمل فشار مثبت دارند، اما اتاقهای ایزوله بیماران عفونی باید فشار منفی داشته باشند. - فیلتر HEPA در تهویه بیمارستانی چه نقشی دارد؟
این فیلترها تا ۹۹.۹۷ درصد ذرات ریز را حذف میکنند و برای اتاقهای عمل و ICU ضروری هستند. - هر چند وقت یکبار باید فیلترهای سیستم تعویض شوند؟
بسته به میزان استفاده، معمولاً هر ۳ ماه یکبار یا طبق توصیه سازنده باید تعویض شوند.
